จีนออกแอปประเมินความเสี่ยงไวรัสโคโรนาให้ผู้ใช้, มีความกังวลอาจเป็นใบเบิกทางสอดแนมมวลชนภายหลัง

0

รัฐบาลของเมืองหางโจว ประเทศจีน ร่วมกับ Alipay พัฒนา Alipay Health Code แอปพลิเคชันที่จะประเมินค่าความเสี่ยงต่อไวรัสโคโรนาของผู้ใช้งานเป็น 3 ระดับ คือสีเขียว สีเหลือง และสีแดง เพื่อนำไปใช้เป็นเครื่องยืนยันในการทำกิจกรรมหลายชนิด เช่น ใช้บริการขนส่งมวลชน เข้าอาคาร เข้าทำงาน ผ่านทางไปยังเมืองอื่นๆ การนำไปใช้เช่นนี้ก่อให้เกิดความกังวลด้านสิทธิมนุษยชน โดยเฉพาะเมื่อแอปดังกล่าวไม่มีความโปร่งใส และมีการรายงานตำแหน่งที่อยู่ให้กับเจ้าหน้าที่รัฐโดยตรง

หลังการสมัครเข้าใช้งาน Alipay Health Code ด้วยบัญชี Alipay ผู้ใช้จะได้รับการประเมินความเสี่ยงของตัวเองแบ่งออกเป็น QR Code 3 ระดับ ได้แก่ สีเขียว เดินทางได้อย่างอิสระ สีเหลือง อาจต้องแยกตัวเป็นเวลา 7 วัน และสีแดง ที่ต้องแยกตัวกักกันโรค 14 วัน

อย่างไรก็ตาม แอปพลิเคชันดังกล่าวนั้นปราศจากความโปร่งใสในขั้นตอนการประเมิน ผู้ใช้ไม่สามารถรู้ได้ว่าการได้โค้ดสีแต่ละสีนั้นมีที่มาที่ไปอย่างไร สำนักข่าว The New York Times รายงานถึงกรณีที่ผู้ได้รับโค้ดสีแดงเพราะมีบ้านเกิดอยู่ข้างเคียงมณฑลหูเป่ย และผู้ได้รับโค้ดสีแดงเพราะกลับมาเยี่ยมบ้านเกิดที่อยู่ในมณฑลหูเป่ย และไม่สามารถกลับไปทำงานและที่พักอาศัยในหางโจวได้ แม้ไม่มีอาการป่วยใดๆก็ตาม

ผู้พัฒนา Alipay Health Code กล่าวว่าพวกเขาใช้เทคโนโลยี Big Data ในการประเมินความเสี่ยงของผู้ใช้แต่ละราย โดย The New York Times ตั้งข้อสังเกตว่า การที่ผู้พัฒนาอธิบายในเว็บไซต์ว่าสีเหลืองและแดงอาจเกิดจากการสัมผัสผู้ป่วยหรือการเดินทางไปยังพื้นที่เสี่ยงนั้น หมายความว่าผู้พัฒนาแอปดังกล่าวสามารถเข้าถึงข้อมูลของผู้ป่วยจากไวรัสโคโรนา และข้อมูลการโดยสารเครื่องบิน รถไฟ และรสบัส ซึ่งเป็นข้อมูลที่ทางรัฐบาลเป็นผู้จัดเก็บได้

อีกหนึ่งประเด็นที่มีความกังวลต่อมา คือประเด็นการขยายผลใช้งานแอปดังกล่าวเป็นแอปติดตามประชาชน เพราะตั้งแต่การเริ่มใช้งานและอนุญาตให้แอปใช้ข้อมูล แอปดังกล่าวจะทำการส่งข้อมูลไปตำแหน่งไปยังเจ้าหน้าที่ตำรวจ และทุกๆครั้งที่มีการสแกน QR Code ในสถานที่ต่างๆ เช่น จุดตรวจสุขภาพ ก็จะทำการส่งข้อมูลตำแหน่งไปยังเซิฟเวอร์เช่นกัน โดย Maya Wang นักวิจัยประเทศจีนจาก Human Rights Watch กล่าวว่ารัฐบาลจีนนั้นมีประวัติการใช้เหตุการณ์ใหญ่ๆเป็นข้ออ้างในการเพิ่มเครื่องมือตรวจตราประชาชนซึ่งตรวจตราเกินไปกว่าหน้าที่ที่ตั้งไว้ดั้งเดิม เช่นในโอลิมปิกปี 2008 ที่ปักกิ่งและ World Expo ปี 2010 ที่เซี่ยงไฮ้

ดังนั้น จะเห็นว่ามีความเป็นไปได้ที่แอป Alipay Health Code นี้ จะถูกใช้โดยมิชอบต่อไป

Alipay Health Code เริ่มต้นใช้งานในเมืองหางโจวซึ่งมีกลยุทธ์ในการปกครองเมืองแบบดิจิทัล ก่อนจะค่อยๆขยายไปใช้ในเมืองต่างๆกว่า 200 เมืองในจีน และมีแผนจะใช้ทั่วประเทศในที่สุด จากสถิติที่รัฐบาลจีนเผยออกมาเมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา มีผู้สมัครใช้แอปดังกล่าวมากกว่า 50 ล้านรายแล้วในมณฑลเจ้อเจียง คิดเป็นสัดส่วนมากกว่า 90% ของประชากรในมณฑล

ปัจจุบันในเมืองหางโจว หากต้องการใช้ระบบขนส่งสาธารณะ เช่น รถไฟฟ้าใต้ดิน ผู้ใช้จะต้องแสดง QR Code จากแอป Alipay Health Code ก่อนเข้าใช้งาน และหากไม่ใช่สีเขียว ก็จะไม่ได้รับอนุญาตให้เข้าใช้ และในอาคารอยู่อาศัยและที่ทำงานบางแห่งก็มีการตรวจสอบเช่นนี้เช่นกัน