ภัยคุกคามต่อเนื่องขั้นสูงจะก่อเกิดคลื่นลูกใหม่ของการโจมตีแบบทำลายล้าง ขับเคลื่อนโดยบริการอาชญากรรมคอมพิวเตอร์ตามสั่ง หรือ Cybercrime-as-a-Service (CaaS)
ฟอร์ติเน็ต ผู้นำระดับโลกด้านโซลูชันการรักษาความปลอดภัยทางไซเบอร์แบบอัตโนมัติและครบวงจร เผยผลการคาดการณ์ด้านความปลอดภัยไซเบอร์จากฟอร์ติการ์ด แล็บ (FortiGuard Labs) ทีมงานศึกษาและวิจัยภัยคุกคามไซเบอร์ระดับโลก ถึงภาพรวมของภัยคุกคามบนไซเบอร์ในอีก 12 เดือนข้างหน้าและต่อไปในอนาคต จากการโจมตีแบบ Cybercrime-as-a-Service (CaaS) ที่พัฒนาอย่างรวดเร็ว ไปจนถึงการใช้ประโยชน์รูปแบบใหม่จากเป้าหมายใหม่ๆ เช่น ระบบการประมวลผล (edge) ที่ปลายทาง หรือโลกออนไลน์ต่างๆ จะเห็นได้ว่าปริมาณ ลักษณะที่หลากหลาย ไปจนถึงขนาดภัยคุกคามทางไซเบอร์ ยังจะทำให้ทีมด้านซีเคียวริตี้ต้องคอยระมัดระวังและเตรียมความพร้อมเป็นอย่างสูงในการรับมือตลอดทั้งปี 2023 และต่อไปในอนาคต
ภัคธภา ฉัตรโกเมศ ผู้จัดการประจําประเทศไทย กล่าวว่า “ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่เศรษฐกิจดิจิทัลมีการเติบรวดเร็วที่สุดในภูมิภาค และยิ่งมีการปฏิรูปทางดิจิทัลเร็วขึ้นเท่าไหร่ ประเทศไทยจะยิ่งเผชิญหน้ากับความเสี่ยงทางไซเบอร์มากขึ้นเท่านั้น และจากการที่ประเทศไทยมุ่งหน้าสู่แผนงาน Thailand 4.0 ที่ทั้งโครงสร้างพื้นฐาน ทั้งระบบโลจิสติกส์จะเปลี่ยนสู่ระบบดิจิทัล เมืองจะก้าวสู่การเป็นสมาร์ท ซิตี้ ทำให้ทั้งหมดนี้กลายเป็นเป้าหมายชั้นเยี่ยมสำหรับผู้โจมตี ดังนั้น สิ่งสำคัญอย่างยิ่งทั้งสำหรับประเทศไทยและอุตสาหกรรมต่าง ๆ คือความสามารถในการปกป้องตนเองด้วยสถาปัตยกรรมด้านการรักษาความปลอดภัยที่เหมาะสม สำหรับทั้งโครงสร้างพื้นฐานด้านไอทีและ OT รวมถึงเตรียมความพร้อมสำหรับโลกดิจิทัล”
ดร.รัฐิติ์พงษ์ พุทธเจริญ ผู้จัดการอาวุโส ฝ่ายวิศวกรรมระบบ ฟอร์ติเน็ต กล่าวว่า “เมื่อการก่ออาชญากรรมบนไซเบอร์มาบรรจบกับภัยคุกคามต่อเนื่องขั้นสูงที่มีวิธีในการโจมตีที่ล้ำหน้าขึ้น อาชญากรไซเบอร์ค้นพบวิธีที่จะเปลี่ยนเทคโนโลยีใหม่ให้กลายป็นอาวุธที่สามารถสร้างการหยุดชะงักและการทำลายล้างขนาดใหญ่ได้มากยิ่งขึ้น การโจมตีเหล่านี้ไม่เพียงมุ่งเป้าไปที่พื้นที่การโจมตีแบบเดิมๆ แต่รวมไปถึงการโจมตีแบบเจาะลึกลงไปมากกว่านั้น ซึ่งครอบคลุมถึงสิ่งที่อยู่ทั้งด้านนอกและด้านในสภาพแวดล้อมของระบบเครือข่ายแบบเดิมๆ นอกจากนี้ เหล่าอาชญากรยังใช้เวลามากขึ้นในการสอดแนมเป้าหมายเพื่อหลบเลี่ยงการตรวจจับ สืบเสาะข้อมูล และควบคุม ซึ่งหมายความว่าความเสี่ยงบนไซเบอร์จะยังคงเพิ่มสูงขึ้นเพื่อรับมือ ผู้ให้บริการด้านความปลอดภัยของระบบสารสนเทศต้องหูตาไวและมีระเบียบแบบแผนเช่นเดียวกับฝ่ายตรงข้าม นอกจากนี้ องค์กรยังจำเป็นต้องยกระดับการป้องกันการโจมตีให้สูงขึ้นด้วยแพลตฟอร์มระบบรักษาความปลอดภัยไซเบอร์แบบบูรณาการที่ปกป้องได้ทั่วทั้งระบบเครือข่าย อุปกรณ์ปลายทาง (endpoints) ตลอดไปจนถึงระบบคลาวด์ ในการจัดการภัยคุกคามด้วยศูนย์รวมข้อมูลและช่วยให้การจัดการภัยคุกคามที่เคยมีมาก่อนหน้าเป็นไปโดยอัตโนมัติ (threat intelligence) ควบคู่ไปกับความสามารถในการตรวจจับด้วยการตรวจจับจากพฤติกรรมผู้ใช้ในระดับสูงและความสามารถในการตอบสนอง”
แนวโน้มภัยคุกคามใหม่ในปี 2023 และต่อไปในอนาคต
1. การเติบโตแบบถล่มทลายของการให้บริการอาชญากรรมบนไซเบอร์ตามสั่ง หรือ Cybercime-as-a-Service (CaaS) จากความสำเร็จของอาชญากรไซเบอร์กับการให้บริการแรนซัมแวร์ในรูปแบบ as-a-service (RaaS) ฟอร์ติเน็ตคาดการณ์ว่าจะมีกระบวนการหรือเทคนิคการโจมตีแบบใหม่ๆ จำนวนมากที่จะมาในรูปแบบของ as-a-service ผ่านทางเว็บมืด (dark web) โดยนอกเหนือจากการให้บริการในรูปแบบของ as-a-service แล้ว นี่ยังเป็นจุดเริ่มต้นของโซลูชันการให้บริการแบบ a-la-carte หรือให้เลือกได้จากเมนู อีกด้วย
โดย CaaS นำเสนอรูปแบบที่น่าสนใจให้กับอาชญากรไซเบอร์ที่อาจจะยังไม่ได้มีทักษะที่เก่งมากนักแต่สามารถใช้ประโยชน์จากข้อเสนอที่มาแบบครบวงจร ทำให้สามารถลงมือได้ง่ายขึ้น โดยไม่ต้องลงทุนทั้งเวลาและทรัพยากรล่วงหน้าในการสร้างแผนการโจมตีด้วยตัวเอง และสำหรับผู้คุกคามที่ช่ำชอง งานรูปแบบใหม่ก็คือบริการสร้างและขายเครื่องมือและแผนการโจมตีแบบ as-a-service ที่ง่าย รวดเร็ว อีกทั้งยังสามารถนำไปใช้ใหม่เพื่อหาเงินต่อได้ไม่สิ้นสุด โดยหลังจากนี้ข้อเสนอสำหรับบริการ CaaS อาจเปลี่ยนไปสู่รูปแบบการสมัครสมาชิกเพื่อใช้บริการดังกล่าว โดยถือเป็นช่องทางเพิ่มแหล่งรายได้ให้กับผู้สร้างระบบ ผู้คุกคามเองก็จะเริ่มใช้ประโยชน์จากรูปแบบการโจมตีที่เกิดขึ้นใหม่ เช่น deepfakes ด้วยวิดีโอและเสียงบันทึก รวมถึงอัลกอริทึมที่เกี่ยวข้องที่มีพร้อมให้ได้ซื้อใช้กัน
หนึ่งในวิธีการป้องกันการโจมตีใหม่ๆ นี้ คือการให้การศึกษาและอบรมเรื่องของความตื่นรู้ทางด้านความปลอดภัยไซเบอร์ โดยในหลายองค์กรสร้างโปรแกรมฝึกอบรมด้านความปลอดภัยพื้นฐานสำหรับพนักงาน และควรมีการพิจารณาเพิ่มองค์ความรู้ใหม่ๆ เพื่อให้รับมือกับเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นได้อย่างเท่าทัน เช่น ภัยคุกคามที่ใช้ AI ในการทำงาน
2. บริการสอดแนมตามสั่ง (Reconnaissance-as-a-Service) ยิ่งทำให้การโจมตีมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น อีกสิ่งที่ช่วยให้การก่ออาชญากรรมไซเบอร์สามารถทำได้อย่างแนบเนียนและโจมตีได้เกิดประสิทธิภาพมากที่สุดก็คือการตรวจตราและสอดแนมเป้าหมายแบบทุกซอกทุกมุม และเพราะการโจมตีทุกวันนี้ มีการล็อคเป้าหมายที่ชัดเจนมากขึ้น ผู้คุกคามจึงหันไปจ้าง “นักสืบ” จากเว็บมืดให้รวบรวมข้อมูลเชิงลึก หรือข่าวกรองที่เกี่ยวกับเป้าหมายก่อนที่จะทำการโจมตีมากขึ้นเหมือนการจ้างนักสืบเอกชน บริการ Reconnaissance-as-a-Service นี้ ยังอาจเสนอสิ่งที่เรียกได้ว่าเป็นพิมพ์เขียว หรือ blueprint ของการโจมตี ที่จะให้มาพร้อมกับข้อมูลโครงสร้างระบบความปลอดภัยไซเบอร์ขององค์กร บุคลากรที่เป็นแกนหลักด้านการรักษาความปลอดภัยบนไซเบอร์ จำนวนเซิร์ฟเวอร์ที่องค์กรมีอยู่ รวมไปถึงช่องโหว่ภายนอกที่รู้กัน ตลอดจนจำนวนเซิร์ฟเวอร์หรือช่องโหว่ภายนอกที่มี แม้กระทั่งข้อมูลการถูกบุกรุก หรืออื่นๆ เพื่อช่วยให้อาชญากรไซเบอร์สามารถโจมตีเป้าหมายได้ตรงจุดและมีประสิทธิภาพ ซึ่งการโจมตีด้วยรูปแบบของ CaaS คือการสยบคู่ต่อสู้ให้ได้แต่เนิ่นๆ ระหว่างการลาดตระเวนเพื่อสอดแนม ที่จะกลายเป็นสิ่งที่ทวีความสำคัญมากขึ้น
การล่อหลอกอาชญากรไซเบอร์ด้วยเทคโนโลยีลวงจะให้ประโยชน์ นอกจากจะช่วยตอบโต้การทำงานของ RaaS แล้วยังรวมถึง CaaS ในขั้นตอนของการสอดแนมไปด้วย ข้อมูลลวงทางด้านความปลอดภัยบนไซเบอร์มักจะมาคู่กับบริการป้องกันความเสี่ยงด้านดิจิทัล หรือ digital risk protection (DRP) ที่ช่วยให้องค์กรสามารถรู้ทันศัตรูเพื่อสร้างความได้เปรียบในการป้องกัน
3. กระบวนการฟอกเงินที่อาศัยพลังของแมชชีนเลิร์นนิง โดยฟอร์ติการ์ด แล็บ มองว่าจะมีการฟอกเงินที่แยบยลมากขึ้นโดยอาศัยการทำงานของระบบอัตโนมัติ ซึ่งในอดีตการจะล่อลวงให้คนเข้ามาติดกับได้นั้นต้องผ่านกระบวนการที่ใช้ระยะเวลานาน จากการสำรวจพบว่า อาชญากรไซเบอร์เริ่มใช้แมชชีนเลิร์นนิง (ML) ในการกำหนดเป้าหมายเพื่อสรรหาบุคคล ซึ่งช่วยให้ระบุตัวล่อที่มีศักยภาพได้ดีขึ้น ในขณะเดียวกันก็ลดเวลาที่ใช้ในการค้นหาผู้ที่จะเข้าร่วมขบวนการ ในระยะยาวก็คาดว่าการให้การบริการฟอกเงินตามสั่ง หรือ Money Laundering-as-a-Service (LaaS) นั้นกำลังจะเกิดขึ้นในไม่ช้า ซึ่งอาจจะกลายเป็นส่วนหนึ่งของบริการอาชญากรรมไซเบอร์ตามสั่ง (CaaS) ที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว สำหรับองค์กรหรือบุคคลที่ตกเป็นเหยื่อของอาชญากรรมไซเบอร์ประเภทนี้ การย้ายไปสู่ระบบอัตโนมัติ หมายความว่าจะทำให้ติดตามการฟอกเงินได้ยากขึ้น ซึ่งลดโอกาสที่จะได้คืนเงินที่ถูกขโมยไป
การหมั่นศึกษาหาข้อมูลจากภายนอกองค์กร เพื่อหาเบาะแสเกี่ยวกับการโจมตีที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตจะมีความสำคัญกว่าที่เคย เพื่อช่วยเตรียมความพร้อมก่อนปัญหาจะเกิดขึ้น บริการป้องกันความเสี่ยงด้านดิจิทัล (DRP) มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับการประเมินพื้นฐานของภัยคุกคามภายนอก เพื่อค้นหาและแก้ไขปัญหาด้านความปลอดภัย และเพื่อช่วยให้มีข้อมูลพื้นฐานเชิงลึกเกี่ยวกับภัยคุกคามในปัจจุบันและที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต
4. เมืองเสมือนและโลกออนไลน์คือพื้นที่ใหม่ที่กระตุ้นให้เกิดอาชญากรรมทางไซเบอร์ Metaverse ก่อให้เกิดประสบการณ์ใหม่ที่สมจริงในโลกออนไลน์ และเมืองเสมือนจริงเป็นพื้นที่ออนไลน์แรกๆ ที่ขับเคลื่อนโดยเทคโนโลยีอย่าง AR รวมถึงยังมีการเปิดตัวสินค้าดิจิทัลที่สามารถหาซื้อได้บนโลกเสมือนจริงแห่งนี้ จุดหมายปลายทางออนไลน์ใหม่เหล่านี้ ไม่เพียงเปิดโลกของความเป็นไปได้รูปแบบต่างๆ แต่ยังเปิดประตูสู่การเพิ่มขึ้นของอาชญากรรมทางไซเบอร์อย่างไม่เคยปรากฏมาก่อนในดินแดนที่ไม่มีใครรู้จัก เช่น อวาตาร์ของบุคคลนั้นเป็นประตูสู่ข้อมูลส่วนบุคคลที่สามารถระบุตัวตนได้ (personally identifiable information: PII) ทำให้เป็นเป้าหมายหลักสำหรับผู้โจมตี เนื่องจากบุคคลทั่วไปสามารถซื้อสินค้าและบริการในเมืองเสมือน ใช้กระเป๋าเงินดิจิทัล แลกเปลี่ยนเงินคริปโต มีสินทรัพย์ดิจิทัลอย่าง NFT และสกุลเงินใด ๆ ที่ใช้ในการทำธุรกรรมก็สามารถสร้างพื้นที่การโจมตีที่เกิดขึ้นใหม่ให้กับผู้คุกคาม
เป็นไปได้ที่การเจาะเพื่อขโมยข้อมูลอัตลักษณ์ทางชีวภาพ ( biometric hacking) อาจกลายเป็นจริงได้ เนื่องจากส่วนประกอบที่ขับเคลื่อนด้วย AR และ VR ของเมืองเสมือนจริง ทำให้เป็นเรื่องง่ายยิ่งขึ้น สำหรับอาชญากรไซเบอร์ในการขโมยแผนที่ลายนิ้วมือ (fingerprint mapping) ข้อมูลการจดจำใบหน้า หรือข้อมูลของการสแกนม่านตา แล้วนำไปใช้เพื่อวัตถุประสงค์ที่มุ่งร้าย นอกจากนี้ แอปพลิเคชัน โปรโตคอล และธุรกรรมภายในสภาพแวดล้อมเหล่านี้ล้วนเป็นเป้าหมายที่เป็นไปได้สำหรับอาชญากรไซเบอร์ในการโจมตี
ไม่ต้องสนใจว่าจะทำงานมาจากที่ไหน เรียนหนังสืออยู่ที่ใด หรืออยู่ในภาวะดื่มด่ำกับโลกเสมือนจริงที่ไหนก็ตาม ระบบที่ให้ความสามารถด้านการมองเห็น (visibilities) ให้การป้องกัน และการบรรเทาปัญหาแบบเรียลไทม์คือสิ่งสำคัญ พร้อมด้วยการตรวจจับขั้นสูงและดำเนินการตอบสนองในส่วนจุดเชื่อมต่อปลาย หรือ endpoint (EDR) ที่ให้ความสามารถในการวิเคราะห์ การป้องกัน และแก้ไขได้แบบเรียลไทม์
5. มัลแวร์ลบข้อมูล (wiper malware) จะออกอาละวาดให้เกิดการโจมตีแบบทำลายล้างที่หนักกว่าเดิม มัลแวร์ในกลุ่ม Wiper กลับมาระบาดอย่างหนักอีกครั้งในปีนี้ 2565 โดยผู้โจมตีจะนำเอาสายพันธุ์ใหม่ๆ ของรูปแบบการโจมตีที่มีมายาวนานมาใช้งาน โดยในช่วงครึ่งปีแรกของปี 2565 รายงาน FortiGuard Labs Global Threat Landscape report พบว่ามีการเพิ่มขึ้นของมัลแวร์ที่โจมตีด้วยการลบข้อมูลในดิสก์ (disk-wiping) พร้อมกับสงครามยูเครน และยังมีการตรวจพบอีก 24 ประเทศที่ไม่ใช่แค่เพียงในยุโรป การเติบโตที่ลุกลามเช่นนี้เป็นเรื่องน่าตกใจเพราะสามารถนำไปสู่จุดเริ่มต้นของการทำลายล้างที่รุนแรงกว่าเดิม นอกเหนือความเป็นจริงที่ว่าผู้โจมตีได้รวมหนอนคอมพิวเตอร์เข้ากับมัลแวร์ตระกูล Wiper หรือกระทั่งรวมเข้ากับแรนซัมแวร์เพื่อให้เกิดผลของการโจมตีสูงสุด สิ่งที่น่ากังวลต่อไปก็คือ การทำให้มัลแวร์แบบ wiper กลายเป็นสินค้าให้อาชญากรไซเบอร์สามารถเลือกซื้อไปใช้งานในอนาคต มัลแวร์ที่ได้รับการพัฒนาและใช้งานโดยผู้ใช้ของภาครัฐอาจถูกกลุ่มอาชญากรหยิบจับและนำกลับมาใช้ใหม่ได้ผ่านทางรูปแบบ CaaS เมื่อพิจารณาจากความพร้อมใช้งานที่กว้างขึ้นรวมกับการหาประโยชน์ที่เหมาะสม มัลแวร์ wiper อาจก่อให้เกิดการทำลายล้างครั้งใหญ่ได้ในระยะเวลาสั้นๆ สิ่งนี้ทำให้เห็นว่าเวลาที่ใช้เพื่อการสืบสวนตรวจสอบและความเร็วที่ทีมซีเคียวริตี้ต้องใช้ในการแก้ไขมีความสำคัญอย่างมหาศาล
การใช้ inline sandboxing ที่ทำงานด้วย AI คือจุดเริ่มต้นที่ดีในการป้องกันภัยคุกคามจากแรนซัมแวร์ที่ซับซ้อน รวมถึงมัลแวร์ wiper เพราะสามารถป้องกันการโจมตีที่พัฒนาขึ้นใหม่ได้แบบเรียลไทม์ เพื่อให้มั่นใจได้ว่าไฟล์ที่ไม่เป็นพิษเป็นภัยเท่านั้นที่จะถูกส่งไปยังอุปกรณ์ปลายทาง หากผสานรวมเข้ากับแพลตฟอร์มความปลอดภัยทางไซเบอร์
แนวโน้มที่เกิดขึ้นมีความหมายต่อผู้เชี่ยวชาญอย่างไร
โลกของอาชญากรรมไซเบอร์และวิธีการโจมตีของศัตรูทางไซเบอร์ยังคงขยายตัวอย่างรวดเร็ว ข่าวดีก็คือกลวิธีหลายอย่างที่เหล่าอาชญากรไซเบอร์ใช้ในการโจมตียังคงเป็นรูปแบบที่คุ้นเคย ทำให้ทีมรักษาความปลอดภัยยังสามารถป้องกันได้ดี สิ่งที่ควรทำคือการยกระดับโซลูชันการรักษาความปลอดภัยด้วย แมชชีนเลิร์นนิง (ML) และปัญญาประดิษฐ์ (AI) เพื่อให้สามารถตรวจจับรูปแบบการโจมตีและหยุดการคุกคามได้แบบเรียลไทม์โดยอัตโนมัติ
อย่างไรก็ตามโซลูชันระบบรักษาความปลอดภัยแบบแยกนั้นไม่สามารถตอบสนองต่อรูปแบบของภัยคุกคามที่เกิดขึ้นในวันนี้ ระบบที่สามารถดูแลแบบครอบคลุมที่ทำงานอัตโนมัติ เป็นสิ่งจำเป็นที่ช่วยลดความซับซ้อนและเพิ่มความยืดหยุ่นในการรักษาความปลอดภัยไซเบอร์ อีกทั้งยังสามารถผสานรวมการทำงานได้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น ช่วยให้มองเห็นการทำงานในระบบได้ดีขึ้น และตอบสนองต่อภัยคุกคามทั่วทั้งเครือข่ายได้อย่างรวดเร็ว ประสานงานและให้ประสิทธิภาพมากขึ้น
