Facebook ออกอัปเดตถึงแผนการสร้างอินเตอร์เฟซคอมพิวเตอร์อ่านความคิดจากสมอง ซึ่งเป็นผลงานจากทีมนักวิทยาศาสตร์ของ the University of California, San Francisco (UCSF) ซึ่งได้รับการสนับสนุนจาก Facebook Reality Labs โดยล่าสุดทีมวิจัยได้เผยแพร่ผลการทดลองถอดรหัสคำพูดของคนโดยใช้อิเล็กโทรดชนิดฝังที่สามารถ “อ่าน” คำและวลีได้จากสมอง ซึ่งนั่นทำให้ Facebook เข้าใกล้ความฝันอีกขั้นที่จะสร้างระบบพิมพ์ผ่านความคิดได้แบบไม่รุกล้ำร่างกาย
มนุษย์สามารถสั่งพิมพ์ผ่านอินเตอร์เฟซสมองกับคอมพิวเตอร์ได้แล้ว แต่ระบบเหล่านั้นมักให้ผู้ใช้งานสะกดคำแต่ละคำออกมาโดยใช้คีย์บอร์ดจำลอง แต่ในการทดลองของ Facebook ซึ่งเผยแพร่ใน Nature Communications นั้น ทีมนักวิจัยพยายามใช้บริบทเข้าช่วยในการให้ระบบแปลคำและวลีได้ทั้งคำ
นักวิจัยติดตั้งสายอิเล็กโทรดบนพื้นผิวสมองของผู้ป่วยโรคลมชักที่เป็นอาสาสมัครในการทดลองครั้งนี้ อุปกรณ์ดังกล่าวจะถูกวางตำแหน่งไว้ในสมองส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความเข้าใจและการสร้างคำพูด
ผู้เข้าร่วมการทดลองได้ฟังคำถามแบบหลายตัวเลือกและพูดคำตอบนั้นออกมา สายอิเล็กโทรดจะบันทึกการทำงานในสมองส่วนต่างๆ และมองหารูปที่จับคู่เข้ากับคำและวลีเฉพาะได้แบบเรียลไทม์ หากผู้ร่วมทดลองได้ยินคำถามว่า “คุณชอบฟังเครื่องดนตรีชนิดใด” พวกเขาอาจเลือกตอบว่า “ไวโอลิน” หรือ “กลอง” ในขณะที่การทำงานในสมองกำลังถูกบันทึกอยู่ ระบบจะคาดเดาเมื่อพวกเขากำลังถามคำถามและเมื่อกำลังตอบ จากนั้นจึงเดาเนื้อหาคำพูดในทั้งสองเหตุการณ์ การคาดการณ์นั้นจะขึ้นอยู่กับบริบทก่อนหน้า ดังนั้นเมื่อระบบระบุได้ว่าผู้ร่วมทดลองได้ยินคำถามไหน ระบบก็จะจำกัดชุดคำตอบที่เป็นไปได้ ซึ่งผลที่ได้มีความแม่นยำตั้งแต่ 61 ถึง 76 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเทียบกับความแม่นยำที่เกิดจากการสุ่มเพียง 7 ถึง 20 เปอร์เซ็นต์
แม้ผลการทดลองจะออกมาเชิงบวก แต่ถึงตอนนี้ก็ยังมีข้อจำกัดหลายประการ เช่น ระบบยังรู้จักชุดคำได้อย่างจำกัดมาก ผู้ร่วมทดลองถูกถามเพียง 9 คำถามด้วยตัวเลือกคำตอบทั้งหมด 24 อัน ผู้เข้าร่วมทดลองที่กำลังเตรียมตัวเข้ารับการผ่าตัดรักษาโรคลมชักนั้นก็ต้องใช้อุปกรณ์ฝังในร่างกาย และแทนที่จะแค่คิดคำตอบในหัวเท่านั้น พวกเขาก็ต้องตอบคำถามออกมา ซึ่งนั่นต่างจากระบบที่ Facebook ได้อธิบายไว้เมื่อปี 2560 ที่ตั้งใจว่าจะทำให้คนสามารถพิมพ์แบบไม่ใช้มือได้มากกว่า 100 คำต่อนาที หรือแบบ speech-to-text อีกทั้งยังเน้นถึงชุดอุปกรณ์สวมศีรษะที่อ่านการทำงานของสมองด้วยแสงระดับใกล้อินฟราเรด ซึ่งจะทำให้อินเตอร์เฟสที่ไม่รุกล้ำร่างกายนั้นมีความเป็นไปได้มากขึ้น
Facebook ยังเชื่อว่า แว่น VR และ AR อาจใช้อ่านสมองได้แม้ด้วยสมรรถภาพที่จำกัด ในโพสต์จาก the Reality Labs ระบุว่า “ความสามารถในการถอดรหัสแม้จะเป็นเพียงแค่คำในความคิดเพียงหยิบมืออย่างเช่น “เลือก” หรือ “ลบ” ก็ช่วยให้เกิดวิธีการโต้ตอบกับระบบ VR ในปัจจุบันนี้และแว่น AR ในอนาคตได้”
Facebook ไม่ได้เป็นบริษัทใหญ่เพียงบริษัทเดียวที่กำลังพัฒนาอินเตอร์เฟซการทำงานร่วมกันระหว่างคอมพิวเตอร์และสมอง ล่าสุด Elon Musk ก็พึ่งเปิดตัว Neuralink ที่เป็นเส้นใยฝังสมองเพื่ออ่านสมองด้วยเช่นกัน อย่างไรก็ดี แม้เราอาจจะไม่เห็นเทคโนโลยีอ่านสมองได้ในสินค้าของ Facebook เอง แต่นักวิจัยอาจนำเทคโนโลยีดังกล่าวไปใช้พัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ที่ไม่สามารถพูดได้ เช่น ผู้ป่วยอัมพาต เป็นต้น